Niebezpieczne "medikany". Czym są śródziemnomorskie cyklony?

[object Object]
Czym są "medikany"?tvn24
wideo 2/10

Zdarza się, że na Morzu Śródziemnym formują się cyklony. Na zdjęciach satelitarnych kształtem przypominają huragany. Niosą ze sobą ulewny deszcz. W historii przyczyniały się do śmierci wielu osób.

W południowej części Morza Śródziemnego uformował się cyklon. Takie zjawisko potocznie nazywane jest "medikanem". Słowo to nie istnieje w języku polskim i nie ma swojego odpowiednika. Jest to skrót, który powstał z połączenia angielskich wyrazów: mediterranean tropical-like cyclone, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy śródziemnomorski cyklon niby-tropikalny.

Niezwykłe cyklony na Morzu Śródziemnym

"Medikany" to głębokie niże, które przeważnie tworzą się nad Morzem Jońskim i Balearami. Przynoszą wichury i ulewy. Wiatr może wiać w nich ze średnią prędkością do 144 kilometrów na godzinę. Powstają w wyniku napływu arktycznego powietrza na nagrzane wody morskie. Tworzy się wtedy bezchmurne i bezwietrzne oko, które widać na przykładzie huraganów atlantyckich. Tego typu zjawisko w regionie Morza Śródziemnego zdarza się nawet raz lub dwa razy do roku.

W odróżnieniu od cyklonu tropikalnego "medikan" może tworzyć się przy temperaturze wody poniżej 26 stopni Celsjusza (czyli od 15-26 st. C). Takie zjawiska formują się zwykle w okresie od września do stycznia. Szacuje się, że mogą maksymalnie osiągnąć siłę równą huraganowi kategorii pierwszej w pięciostopniowej rosnącej skali Saffira-Simpsona. Utrzymują się od 12 godzin do pięciu dni.

Anna Dec o "medikanie" nad Morzem Śródziemnym
Anna Dec o "medikanie" nad Morzem Śródziemnymtvn24

Fazy tworzenia się "medikanu"

"Medikany" mogą pokonać odległość od 700 do 3000 kilometrów. Oko cyklonu średnio formuje się w ciągu 72 godzin. Siła i rozmiar śródziemnomorskich cyklonów jest ograniczona przez zamknięte środowisko Morza Śródziemnego, największe mogą jednak osiągnąć szerokość 300 kilometrów.

Wyróżnia się trzy fazy życia "medikanu":

- faza przed powstaniem oka - okres silnej konwekcji, formowania się oka cyklonu;

- faza oka - na zdjęciu satelitarnym widać oko cyklonu, "medikan" jest symetryczny, żywiołowi towarzyszą ulewne deszcze i silny wiatr;

- faza wędrowna - ostatni faza, która charakteryzuje się powolnym przemieszczaniem cyklonu, mniejszymi opadami deszczu, ale najsilniejszym wiatrem.

Historia "medikanów"

Chociaż śródziemnomorskie cyklony raczej nie zagrażają ludziom, to w historii zdarzały się takie, które były niezwykle niebezpieczne. Jednym z takich przypadków był "medikan" powstały we wrześniu 1969 roku. Uformował się nad południowo-wschodnią częścią Malty. Na wyspę spadły wówczas 123 litry deszczu na metr kwadratowy. Powstały bardzo gwałtowne powodzie. Skutki tego śródziemnomorskiego cyklonu odczuli również mieszkańcy Turcji i Algierii. Zginęło 600 osób, a ponad 250 tysięcy straciło dach nad głową.

Widok z kosmosu na cyklon śródziemnomorski, który powstał z 1969 roku (NASA)NASA

Kolejny silny śródziemnomorski cyklon - Celeno - uformował się w styczniu 1995 roku. Wiatr wiał wtedy ze średnią prędkością 135 kilometrów na godzinę. Kiedy Celeno dotarł do wybrzeża Libii, gwałtownie osłabł.

Rok później nad basenem Morza Śródziemnego powstały aż trzy cyklony. Pierwszy utworzył się we wrześniu. Przyniósł do Walencji i wschodnich regionów Hiszpanii intensywne opady i sześć trąb powietrznych na Balearach. Kolejne dwa powstały w październiku. Jeden spowodował poważne powodzie na Sycylii, a drugi - nieoficjalnie nazwany Kornelią - zniszczył znaczną część Wysp Liparyjskich.

Po kilkuletniej przerwie następny "medikan" uformował się w 2006 roku u wybrzeża Włoch.

Pierwszym odnotowanym oficjalnie przez Amerykańską Rządową Agencję do spraw Oceanów i Atmosfery (NOAA) był jednak "Rolf", który uformował się w listopadzie 2011 roku.

Zdjęcie satelitarne cyklonu Rolf (NASA)

W listopadzie 2014 roku niedaleko Dżuzur Karkana, grupy dziewięciu wysp położonych w zatoce Mała Syrta u wybrzeży Libii, uformował się "medikan" Qendresa. Ciśnienie w środku oka wynosiło 987 hektopaskali. Żywioł uderzył w Maltę z prędkością 100-150 kilometrów na godzinę. Na wyspie zapanował chaos. Drogi zamieniły się w rwące potoki. We Włoszech utonęły trzy osoby.

"Medikan" Qendresa (NASA)

Także w ubiegłym roku, 11 listopada, nad Morzem Śródziemnym utworzył się cyklon nazwany Numa. Przyniósł ze sobą ulewne deszcze do Grecji i części Półwyspu Bałkańskiego. Wiele domów i samochodów zostało zalanych, strażacy musieli wielokrotnie interweniować. W Grecji zginęło co najmniej 21 osób.

Śródziemnomorski cyklon Numa (NASA)

Autor: anw/aw,map / Źródło: severe-weather.eu

Źródło zdjęcia głównego: NASA

Pozostałe wiadomości

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa w związku z prognozowanym silnym wiatrem i burzami ogłosiło alert dla części trzech województw. Służby ostrzegają przed możliwymi przerwami w dostawie prądu.

Alert RCB. "Unikaj otwartych przestrzeni"

Alert RCB. "Unikaj otwartych przestrzeni"

Źródło:
RCB, tvnmeteo.pl

Pogoda na Wielkanoc 2024. Święta zapowiadają się bardzo ciepło. Temperatura będzie przekraczać 20 stopni Celsjusza. Nie zabraknie słońca, niestety jest też duże ryzyko, że pojawią się burze.

Pogoda na Wielkanoc 2024. Może być blisko rekordu ciepła

Pogoda na Wielkanoc 2024. Może być blisko rekordu ciepła

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wydał ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia przed silnym wiatrem. Z prognoz wynika, że pojawią się też burze. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Uwaga na wiatr i burze! Alerty IMGW mają drugi stopień

Uwaga na wiatr i burze! Alerty IMGW mają drugi stopień

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Dwa pasące się łosie, w tym jeden o nietypowym, białym umaszczeniu, sfilmowała Reporterka 24 pod Giżyckiem (woj. warmińsko-mazurskie). - To pierwsza odnotowana obserwacja łosia o takim umaszczeniu w historii. Jest to więc bardzo rzadki okaz - stwierdził Sławomir Kowalczyk z Nadleśnictwa Giżycko. Nagranie otrzymaliśmy na Kontakt 24.

Dwa łosie na wypasie, jeden z nich był "bardzo rzadki"

Dwa łosie na wypasie, jeden z nich był "bardzo rzadki"

Źródło:
Kontakt 24, tvnmeteo.pl

Lodu na biegunach w wyniku zmian klimatycznych stopiło się już tak dużo, że wpłynęło to na ruch obrotowy Ziemi. Nasza planeta zwolniła - wynika z najnowszej analizy opublikowanej na łamach "Nature". Ma to znaczenie dla tego, jak odmierzamy czas.

Ziemia spowolniła, bo stopiło się zbyt dużo lodu. To może wpływać na odmierzanie czasu

Ziemia spowolniła, bo stopiło się zbyt dużo lodu. To może wpływać na odmierzanie czasu

Źródło:
CNN, nature.com, tvnmeteo.pl

Nadchodzi Wielkanoc, której nieodłączną tradycją jest dekorowanie jajek. Część z nas decyduje się na używanie do tego barwników dostępnych w niemal każdym sklepie spożywczym, niektóre z nich zawierają jednak szkodliwe dla zdrowia substancje chemiczne. Badacze przypominają, że do przygotowania pisanek lepiej użyć naturalnych środków, które możemy znaleźć w swojej kuchni.

Czym malować jajka, żeby sobie nie zaszkodzić?

Czym malować jajka, żeby sobie nie zaszkodzić?

Źródło:
PAP

Pogoda na dziś. W czwartek 28.03 na terenie całego kraju pojawią się opady deszczu. Wiatr chwilami mocno się rozpędzi i niewykluczone są burze. Na termometrach zobaczymy od 12 do 17 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - czwartek 28.03. Warto mieć ze sobą parasol, w części kraju popada dość obficie

Pogoda na dziś - czwartek 28.03. Warto mieć ze sobą parasol, w części kraju popada dość obficie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Osoby cierpiące na prozopometamorfopsję mogą postrzegać twarze innych ludzi jako zdeformowane i demoniczne. Amerykańskim badaczom udało się zrekonstruować sposób, w jaki jeden z pacjentów widzi świat. Jak przekazali, osoby cierpiące na tę chorobę często spotykają się z niezrozumieniem ze strony najbliższych i służby zdrowia.

Zamiast twarzy widzą demony. "Nagle wszyscy wyglądają jak z horroru"

Zamiast twarzy widzą demony. "Nagle wszyscy wyglądają jak z horroru"

Źródło:
PAP, Dartmouth College, Understanding PMO, Smithsonian Magazine

W Niemczech pojawił się projekt ustawy, który ma zakazać hodowli psów z "nieprawidłowościami układu kostnego". Budzi on wiele kontrowersji wśród miłośników jamników. Petycja przeciwko ustawie, stworzona przez organizację kynologiczną, zebrała już ponad 15 tysięcy podpisów.

Koniec jamników? W Niemczech pojawił się kontrowersyjny projekt ustawy

Koniec jamników? W Niemczech pojawił się kontrowersyjny projekt ustawy

Źródło:
CNN

W wielu miejscach Hiszpanii spadł śnieg. Dla miłośników nart, którzy wybierają się na święta w góry Sierra Nevada, to bardzo dobra wiadomość.

Do Hiszpanii wróciła zima

Do Hiszpanii wróciła zima

Źródło:
ENEX

Trzęsienie ziemi nawiedziło północno-wschodnie Włochy. Miało magnitudę 5 - podało Europejsko-Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne (EMSC). Wstrząsy były odczuwalne także poza Włochami.

Nocne trzęsienie ziemi we Włoszech. Odczuto je także poza granicami kraju

Nocne trzęsienie ziemi we Włoszech. Odczuto je także poza granicami kraju

Źródło:
USGS, corriere.it

Pył znad Sahary dociera nad Polskę. Jego największe stężenie w czwartek wystąpi we wschodniej części kraju. Kolejna porcja pustynnego pyłu przewidywana jest w naszej części Europy w sobotę oraz w świąteczną niedzielę.

Saharyjski pył nad Polską. Dotrze w kilku dawkach

Saharyjski pył nad Polską. Dotrze w kilku dawkach

Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW

Do ośrodka ratującego dzikie zwierzęta w Knutsford w Wielkiej Brytanii zgłosiła się w ubiegłym tygodniu kobieta zaniepokojona stanem jeża, którego poprzedniego wieczora znalazła na poboczu drogi. Jak wyjaśniła, zwierzę przez całą noc nie tylko nie tknęło karmy, jaką mu podała, ale też nie ruszyło się nawet o milimetr. Jeż okazał się pomponem od czapki.  

Całą noc opiekowała się znalezionym jeżem. Okazało się, że to pompon  

Całą noc opiekowała się znalezionym jeżem. Okazało się, że to pompon  

Źródło:
Independent, BBC, TVN24.pl

Strażacy walczą z pożarami lasów w różnych częściach Meksyku. Zginęło kilka osób. Tylko przez dwa tygodnie tego miesiąca ogień strawił obszar o powierzchni ponad 13 tysięcy hektarów.

Szaleją pożary, jest kilkoro zabitych

Szaleją pożary, jest kilkoro zabitych

Źródło:
Reuters, infobae.com, AP, tvnmeteo.pl

Wielkimi krokami zbliżają się Święta Wielkanocne. Na stołach królować będą jajka. Ile możemy ich zjeść?

Ile jajek można jeść tygodniowo?

Ile jajek można jeść tygodniowo?

Źródło:
PAP

Korzystając z samochodu, w każdej sytuacji chcemy pokonać naszą trasę komfortowo i bezpiecznie oraz liczyć na niezawodność naszego pojazdu. Wpływ na to ma wiele czynników, do których należy oczywiście także to, jakie paliwa wlewamy do zbiornika w trakcie wizyt na stacjach benzynowych. Dziś przedstawimy powody, dla których warto - oczywiście jeśli jeszcze tego nie robimy - zacząć tankować paliwa premium marki MOL.

Potrójny efekt działania paliwa w twoim samochodzie

Potrójny efekt działania paliwa w twoim samochodzie

Astronomowie donoszą o nowym odkryciu w pobliżu supermasywnej czarnej dziury, znajdującej się w centrum Drogi Mlecznej. Zaobserwowana została tam obecność silnych spiralnych pól magnetycznych, która jest zaskakująco podobna do struktury wokół czarnej dziury w innej galaktyce - poinformowało Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO). Odkrycia dokonano dzięki nowemu obrazowi, dostarczonemu przez Teleskop Horyzontu Zdarzeń.

Odkryto silne spiralne pola magnetyczne w pobliżu czarnej dziury w Drodze Mlecznej

Odkryto silne spiralne pola magnetyczne w pobliżu czarnej dziury w Drodze Mlecznej

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl, ESO

Kraina Wygasłych Wulkanów trafiła w środę na listę Światowych Geoparków UNESCO. Położony w Sudetach geopark to już trzecie wyróżnione w ten sposób miejsce na terenie naszego kraju. - Potwierdza to, że Polska może poszczycić się dziedzictwem geologicznym o międzynarodowym znaczeniu - powiedziała dr Katarzyna Szadkowska, kierowniczka Pracowni Geologii Złożowej i Środowiskowej w Oddziale Dolnośląskim PIG-PIB we Wrocławiu.

Geopark z Polski trafił na listę UNESCO

Geopark z Polski trafił na listę UNESCO

Źródło:
PAP

Ekspozycja na sztuczne i jasne światło nocą może zwiększać ryzyko udaru mózgu oraz innych chorób naczyniowych mózgu - poinformowali naukowcy z Uniwersytetu Zhejiang w Chinach. Dodali, że podobne działanie ma narażenie na zanieczyszczone powietrze.

Sztuczne światło może zwiększać ryzyko udaru

Sztuczne światło może zwiększać ryzyko udaru

Źródło:
PAP, ahajournals.org

Himalaiści wspinający się na Mount Everest od tego roku będą musieli zabierać swoje kupy ze zbocza góry. To część inicjatywy lokalnych związków wspinaczkowych i nepalskich gmin, która ma na celu walkę z zanieczyszczeniem na najwyższym szczycie świata. Każdy wspinacz otrzyma wyposażenie pomagające mu uporać się z tym problemem.

Nie będzie można zostawiać kupy na Mount Evereście

Nie będzie można zostawiać kupy na Mount Evereście

Źródło:
CNN, The Guardian

Zastrzelono niedźwiedzia, który w połowie marca ranił pięć osób w Liptowskim Mikułaszu na Słowacji - poinformował w środę Tomasz Taraba, minister środowiska. Do identyfikacji zwierzęcia użyto drona oraz zdjęć i filmów.

Zastrzelono niedźwiedzia, który ranił pięć osób w Liptowskim Mikułaszu

Zastrzelono niedźwiedzia, który ranił pięć osób w Liptowskim Mikułaszu

Źródło:
PAP

Niesporczaki, maleńkie bezkręgowce, słyną z tego, że potrafią przetrwać w ekstremalnych warunkach. Międzynarodowy zespół badaczy odkrył, że białka tych stworzeń mogą spowalniać procesy zachodzące w ludzkich komórkach.

Czy wieczną młodość będziemy zawdzięczać niesporczakom?

Czy wieczną młodość będziemy zawdzięczać niesporczakom?

Źródło:
sciencedaily.com, uwyo.edu

Jeleń o imieniu Isaia, który stał się maskotką Cortiny d'Ampezzo, został przetransportowany do oddalonego od włoskiej miejscowości lasu - podały lokalne media. Zwierzę zasłynęło wizytami na miejscowym targowisku, gdzie chodziło między straganami w poszukiwaniu jedzenia.

Jeleń bywał częstym gościem na targu we Włoszech. Trzeba było go wywieźć do lasu

Jeleń bywał częstym gościem na targu we Włoszech. Trzeba było go wywieźć do lasu

Źródło:
PAP, ansa.it

Mikroplastik przenika do gleby tak głęboko, że trafia nawet do próbek archeologicznych. Brytyjscy naukowcy znaleźli cząsteczki tworzyw sztucznych na głębokości ponad siedmiu metrów. Co ciekawe, niektóre zanieczyszczone próbki zostały pobrane w ubiegłym wieku, na długo przed rozpowszechnieniem się terminu "mikroplastik".

Znaleźli mikroplastik w glebie pochodzącej z I wieku naszej ery

Znaleźli mikroplastik w glebie pochodzącej z I wieku naszej ery

Źródło:
CNN, University of York

Samice i samce jednego z gatunków pająków mogą współpracować, by oszukać zarówno drapieżniki, jak i ofiary. Naukowcom udało się zaobserwować parę osobników ustawionych w taki sposób, że przypominały otaczające je kwiaty. Być może jest to pierwszy zarejestrowany przypadek kooperatywnego mimetyzmu.

Para pająków udawała kwiat. "Udało im się oszukać moje oczy"

Para pająków udawała kwiat. "Udało im się oszukać moje oczy"

Źródło:
New Scientist, Science X Network

Argentyna zmaga się z największą w historii kraju epidemią dengi. Tylko w ubiegłym tygodniu odnotowano prawie 24 tysiące nowych infekcji - podał w poniedziałek miejscowy dziennik "Pagina 12".

Prawie 24 tysiące zachorowań w tydzień. Epidemia dengi w Argentynie

Prawie 24 tysiące zachorowań w tydzień. Epidemia dengi w Argentynie

Źródło:
PAP, Reuters, Pagina 12

Struś uciekł z ogrodu zoologicznego w południowokoreańskim mieście Seongnam. Ptak, zanim został schwytany, biegał ponad godzinę po ruchliwych ulicach, powodując paraliż komunikacyjny.

Struś biegał po ulicach miasta. Nagranie

Struś biegał po ulicach miasta. Nagranie

Źródło:
Reuters

Wody oceanu wyrzuciły na kalifornijską plażę galaretowate niebieskie stworzenia. Amerykańscy biolodzy tłumaczą, że są to dalecy kuzyni meduz. 

Ocean wyrzucił na plażę niebieskie "galaretki"

Ocean wyrzucił na plażę niebieskie "galaretki"

Źródło:
abc7news.com

W ciągu najbliższych 2-3 tygodni nietoperze mogą nas stosunkowo często odwiedzać w mieszkaniach. Jest to spowodowane ich wiosenną migracją, która przybierze na sile wraz z ociepleniem - poinformował doktor Andrzej Kepel, chiropterolog z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra".

Temperatura wzrośnie i zaroi się od nietoperzy

Temperatura wzrośnie i zaroi się od nietoperzy

Źródło:
PAP

Góry ocieplają się znacznie szybciej niż niżej położone tereny. Odzwierciedlają to, co w przyszłości może się dziać w innych miejscach naszej planety. Zmiany klimatu zaburzają bioróżnorodność Alp - donosi międzynarodowy zespół naukowców.

Wysokie góry "ocieplają się dużo szybciej niż cała planeta"

Wysokie góry "ocieplają się dużo szybciej niż cała planeta"

Źródło:
Global Change Biology, PAP